Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, ενόψει Ολυμπιακών Αγώνων αλλά και σύμφωνα με όσα ζητούσε η Ευρωπαϊκή Ένωση, το κράτος αποφάσισε ότι είναι ώρα να ασκήσει μια κοινωνική στεγαστική πολιτική για να μετακινηθούν 9 χιλιάδες οικογένειες Τσιγγάνων από καταυλισμούς σε σταθερή στέγη.
Τέθηκαν κριτήρια εισοδηματικά -δηλαδή να έχει ο δικαιούχος χαμηλό εισόδημα-, και κοινωνικά: μονογονεϊκότητα και ύπαρξη μελών με αναπηρίες στην οικογένεια. Οι τράπεζες δεν πήραν κανένα ρίσκο -το Δημόσιο μπήκε εγγυητής στις τράπεζες στο 100% των δανείων. Οι τράπεζες δεν έκαναν καν τη διαδικασία της αξιολόγησης των αιτήσεων.
Την έκαναν οι τοπικοί ΟΤΑ. Οι αιτήσεις υποβάλλονταν στους δήμους και πήγαιναν στην υπηρεσία του υπουργείου. Βεβαίωνε ο δήμος ότι ο αιτών δεν έχει στέγη. Το Δημόσιο δηλαδή, γνώριζε από την αρχή ότι οι δικαιούχοι Τσιγγάνοι δε θα μπορούσαν να αποπληρώσουν τα δάνεια, τα οποία στην πραγματικότητα ήταν κοινωνική πολιτική.
Αυτά έγιναν τότε. Σήμερα, 24 χρόνια μετά, η μία μετά την άλλη οικογένειες έρχονται αντιμέτωπες με επιθετικές διαταγές πληρωμών από τις τράπεζες. Τους βγάζουν από τα σπίτια τους. Αυτά τα σπίτια που τότε οι Αρχές τους πίεζαν να αγοράσουν.
Στη συνέντευξη Τύπου που οργάνωσαν γυναίκες-εκπρόσωποι των Τσιγγάνων με τη στήριξη του ΜέΡΑ25, μας περιέγραψαν πολύ χαρακτηριστικά ότι δήμαρχοι πήγαιναν οι ίδιοι στους καταυλισμούς για να πείσουν τους ανθρώπους να κάνουν την αίτηση.
«Να μάθουν οι Έλληνες πολίτες», είπε μια μητέρα στη συνέντευξη, «ότι ούτε μπήκα ούτε βγήκα σε καμία τράπεζα. Ήμουν δικαιούχος κοινωνικής στέγασης». Αυτή ήταν και είναι η αλήθεια.
Κάλεσα τον υπουργό Οικονομικών στη βουλή να δώσει απαντήσεις. Ήρθε ο αναπληρωτής υπουργός, ο κ. Σκυλακάκης, ο οποίος, ούτε λίγο-ούτε πολύ, είπε ότι τόσα χρόνια πέρασαν, έπρεπε να έχουν βρει τρόπο να αποπληρώσουν. Στα χρόνια που πέρασαν υπήρξε οικονομική κρίση, μνημόνια, πανδημία, αλλά για την κυβέρνηση Μητσοτάκη, οι φτωχοί και ευάλωτοι της κοινωνίας είναι υπεύθυνοι που «δεν έβγαλαν χρήματα».
Η ίδια κυβέρνηση στέλνει δανειολήπτες στα αρπακτικά ταμεία που έχουν αναλάβει τα «κόκκινα δάνεια», υποτίθεται για εξωδικαστικούς συμβιβασμούς και «κούρεμα» δανείων μέσω του πτωχευτικού κώδικα, ενώ γνωρίζει αυτά τα ταμεία δεν υποχρεώνονται καν να απαντήσουν στις προτάσεις των δανειοληπτών, δεν υποχρεώνονται ούτε να κάνουν αντιπρόταση, αλλά τους έχει δοθεί και η δυνατότητα την ώρα που ο δανειολήπτης περιμένει απάντηση στο αίτημά του για ρύθμιση, να προχωρούν σε πτώχευσή του και να κατάσχουν οποιοδήποτε περιουσιακό του στοιχείο ή εισόδημα. Τους επιτρέπεται δηλαδή να του αρπάξουν κυριολεκτικά ό,τι βρουν. Η κοινωνία τα γνωρίζει αυτά, γιατί τα ζει.
Το ζήτημα αφορά σε πολύ μεγάλο βαθμό γυναίκες και παιδιά. Σε ποιο σχολείο θα πάνε αυτά τα παιδιά, με τι συνθήκες θα καταφέρουν να πάνε στο σχολείο, πού θα βρεθούν στην Ελλάδα αν τα βγάλουν από τα σπίτια τους.
Γιατί για τους Τσιγγάνους, το να αποκτήσουν στέγη σήμαινε πολλά παραπάνω: «Πιστέψαμε κι εμείς, το 2003, με το ξεκίνημα της στεγαστικής επιχορήγησης, ότι ξεκινάει για εμάς μια νέα καλύτερη ζωή. Πιστέψαμε όλοι ότι με προσπάθειες του ελληνικού κράτους θα ενταχθούμε στην αγορά εργασίας και στην παιδεία.
Δηλαδή τα βασικότερα αγαθά που χρειάζεται οποιοσδήποτε άνθρωπος για να επιβιώσει και να έχει ένα καλύτερο μέλλον των παιδιών του». Είναι τα λόγια μιας μάνας που μίλησε στη συνέντευξη Τύπου. Στέγη, δουλειά, μόρφωση.
Η κυβέρνηση στοχοποιεί 50.000 Τσιγγάνους και τους βγάζει από τα σπίτια τους. Δε θέλει να τηρήσει τη δέσμευση του κράτους και «βάζει μπροστά» τις τράπεζες για να μη χρεωθεί η ίδια την επιχείρηση εξώσεων.
Τα σπίτια από τα οποία ετοιμάζονται να τους βγάλουν κυβέρνηση και τράπεζες είναι μικρά διαμερίσματα 30 και 40 τετραγωνικών, με πολύτεκνες οικογένειες μέσα, άλλα χωρίς θέρμανση, άλλα με ηλικιωμένους να ζουν σε τρίτο και τέταρτο όροφο χωρίς ασανσέρ. Αυτά τα σπίτια θέλουν να τους πάρουν.
Οι Τσιγγάνοι δεν αγωνιούν μόνο για τους εαυτούς τους -αγωνιούν και για το τι σημαίνει για τους συμπολίτες τους μια επιστροφή τους στις σκηνές. «Σκέφτηκε η κυβέρνηση αυτές οι 9 χιλιάδες οικογένειες πού θα βρεθούν; Σκέφτηκε την υπόλοιπη κοινωνία που θα έχουν δίπλα τους ένα τσαντίρι, τι θα κάνουν;» αναρωτήθηκε μια από τις μητέρες που μίλησε.
Η κυβέρνηση Μητσοτάκη νομίζει ότι μπορεί εύκολα να ενεργοποιεί κοινωνικούς αυτοματισμούς και να στρέφει μια κοινωνική ομάδα εναντίον άλλης. Όμως οι Τσιγγάνοι καταλαβαίνουν ότι ο ρατσισμός εναντίον τους εκπορεύεται από «ψηλά».
Καταλαβαίνουν ότι είναι αντιμέτωποι με τη ρατσιστική πολιτική της κυβέρνησης. Αυτό που δεν περίμενε η κυβέρνηση είναι ότι οι Τσιγγάνοι θα βγουν μπροστά για να εξηγήσουν στην κοινωνία αυτό που έχει συμβεί, και να γίνουν κι οι ίδιοι κομμάτι της κοινωνίας που αγωνίζεται.
Το ΜέΡΑ25 στηρίζει τον αγώνα τους. Κατέθεσα νέα επίκαιρη ερώτηση για το θέμα φέρνοντάς το και πάλι στη βουλή. Θα συνεχίσουμε μέχρι η κυβέρνηση να πράξει αυτό που είναι υποχρεωμένη και να παραμείνουν οι Τσιγγάνοι στα σπίτια τους. Τα σπίτια που -με τα δικά τους λόγια- ήταν για αυτούς «όνειρο ζωής».