Χαμηλή αυτοεκτίμηση

PACIFIC-SUN

Η έννοια της «χαμηλής αυτοεκτίμησης» αναφέρεται σε έναν τρόπο συναισθηματικής λειτουργίας και συμπεριφοράς που χαρακτηρίζεται από την αδυναμία ενός ατόμου να αισθάνεται μοναδικό, σημαντικό, άξιο σεβασμού και φροντίδας σε μία σχετικά σταθερή βάση.

Παρότι είναι σχετικά εύκολο να εντοπιστούν στιγμές ή καταστάσεις που κάθε άνθρωπος θα δυσκολευτεί να αναδείξει (είτε εσωτερικά, είτε εξωτερικά) την αξία του εαυτού του, όταν η δυσκολία αυτή είναι έντονη, επίμονη και αφορά πολλά πεδία, οι παρενέργειες μιας «χαμηλής αυτοεκτίμησης» είναι ιδιαίτερα επώδυνες και επιζήμιες.

Οι ρίζες μίας αδύναμης αίσθησης εαυτού είναι πιθανό να βρίσκονται σε μία σειρά από διαφορετικές καταστάσεις που αφορούν τόσο στο παρελθόν, όσο και στο παρόν ενός ανθρώπου. Συχνά, η χρήση αρνητικών χαρακτηρισμών από τους γονείς στα πλαίσια μίας σκληρής διαπαιδαγώγησης των παιδιών τους, μπορεί να τα οδηγήσει στο να πιστεύουν όχι μόνο πώς δεν τα καταφέρνουν, αλλά και πώς δεν πρόκειται ποτέ να τα καταφέρουν. Η αξία τους τότε συνδυάζεται έντονα με την επίτευξη στόχων, το άγχος γίνεται μόνιμο συνοδό στοιχείο των προσπαθειών τους και κάθε πιθανή αποτυχία οδηγεί στην εσωτερική παρανόηση ότι δεν αξίζουν.

Μία άλλη κατάσταση που αναχαιτίζει την ανάπτυξη μία ισχυρής αίσθησης εαυτού είναι η απόλυτη παραμέληση, από την πλευρά των ανθρώπων που έχουν το ρόλο του φροντιστή στη ζωή ενός άλλου ανθρώπου, καθώς η αίσθηση της μοναξιάς συχνά μεταφράζεται ως ασημαντότητα, και η έλλειψη τριβής με τους σημαντικούς άλλους δεν επιτρέπει την ανάπτυξη και την εξέλιξη επαρκών κοινωνικών δεξιοτήτων που να επιτρέπουν στη συνέχεια στο άτομο να κινηθεί σε οποιοδήποτε πεδίο με ικανοποιητικό τρόπο. Όμως και αντίστροφα, ένας άνθρωπος που έχει διαμορφωθεί μέσα σε ένα ασφυκτικό δίκτυο σχέσεων, κυρίως με τους φροντιστές μπορεί να μην έχει προλάβει να τεστάρει τις πραγματικές του ικανότητες και το αν είναι σημαντικός έξω από το οικείο περιβάλλον. Πιθανόν να βγαίνει στην αρένα των σχέσεων με μία παρανόηση πώς όλοι πρέπει να σκέφτονται με τον ίδιο τρόπο (συνήθως τον δικό του) και αποτυγχάνοντας συνήθως να βρει κάτι τέτοιο να αναδιπλώνεται στην θαλπωρή του οικείου περιβάλλοντος, μένοντας με την απορία του αν μπορεί να είναι σημαντικός έξω από αυτό.

Τέλος, είναι πολλές φορές τα ελλείμματα και οι δυσκολίες που το ίδιο το οικογενειακό σύστημα από το οποίο προέρχεται κανείς, που δεν του επιτρέπει να νιώσει ασφαλείς απέναντι σε άλλους ανθρώπους. Αν η οικογένεια νιώθει απειλημένη ή ανήμπορη να συνδυαλλαγεί με τον έξω κόσμο, τότε η αίσθηση πώς «ο κόσμος είναι κακός» και η υποψία πώς δεν θα μπορέσει κανείς να προστατευθεί απέναντι μπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη μία εικόνας εαυτού σχετικά ελλειμματικής.

Έχοντας μία τέτοια αίσθηση εαυτού, οι φόβοι, το άγχος και η απογοήτευση συνήθως διογκώνονται. Οι ατέλειες ή οι αδυναμίες ή οι ανάγκες των οικείων γίνονται ιδιαίτερα απειλητικες και ερμηνεύονται από το άτομο ως προσωπικές επιθέσεις εναντίον του και η ένταση των συναισθημάτων που προκύπτουν κλιμακώνεται πολύ περισσότερο σε σύγκριση με άτομα που εμφανίζουν μια ισχυρότερη αίσθηση εαυτού.

Πρόσφατες έρευνες υπογραμμίζουν πώς οι άνθρωποι με χαμηλούς δείκτες αυτοεκτίμησης τείνουν να διατηρούν σε διαφορετικές περιοχές του μνημονικού τους συστήματος τις καλές και τις κακές αναμνήσεις γύρω από το πώς συμπεριφέρονται οι οικείοι τους. Συνεπώς, όταν συμβαίνει κάτι κακό συνδέονται κατευθείαν με τις αρνητικές μνήμες, χωρίς ταυτόχρονα να έχουν πρόσβαση στις θετικές που θα τους βοηθούσαν να ρυθμίσουν τα συναισθήματα που διαμορφώνουν. Σε αντίθεση οι άνθρωποι που έχουν υψηλότερες τιμές στους δείκτες αυτοεκτίμησης φαίνεται να έχουν διαμορφωμένη μία κοινή μνημονική περιοχή που περιέχει όλες τις αναμνήσεις τους γύρω από κάθε άτομο και αυτό τους επιτρέπει να μην επηρεάζονται τόσο δραματικά από την κάθε ξεχωριστή κατάσταση. Όσο πιο δραματικά επηρεάζεται κανείς τόσο μεγαλύτερες πιθανότητες έχει να μην καταφέρει να ρυθμίσει αποδοτικά το συναίσθημα του και να εκδηλώσει είτε κάποια επιθετική συμπεριφορά, είτε κάποια συμπεριφορά πραγματικής ή συναισθηματικής απόσυρσης.

Η «χαμηλή αυτοεκτίμηση» είναι πολύ δύσκολο κάποιες φορές να ανατραπεί επειδή οδηγεί στη δημιουργία ενός φαύλου κύκλου: Η μοναξιά πιέζει προς αυτή την κατεύθυνση της δημιουργίας σχέσεων ακόμα και τους ανθρώπους με την πιο αδύναμη αίσθηση εαυτού. Πολύ σύντομα μόλις δημιουργηθεί κάποια σχέση που να περιέχει την προσδοκία οικειότητας, δίνεται συνήθως κάποιο ερέθισμα από το άλλο πρόσωπο ή το ίδιο το άτομο αισθάνεται για κάποιο λόγο άβολα και αυτό ενεργοποιεί την αίσθηση ανασφάλειας με την οποία έχει έρθει στη σχέση. Το άτομο συχνά αδυνατώντας να αναγνωρίσει πώς η πηγή των συναισθημάτων του είναι κυρίως εσωτερική, κατηγορεί, είτε ανοιχτά, είτε βουβά τον άλλο ότι λειτουργεί επίτηδες με αυτόν τον τρόπο. Ο φόβος ότι θα τον αντικαταστήσει με άλλα πρόσωπα πιο ενδιαφέροντα οδηγεί είτε στην απαξίωση («δεν ήταν καλός φίλος/σύντροφος κ.α.), είτε στην κτητικότητα που μπορεί να πάρει ιδιαίτερα επιθετικές μορφές. Αυτές οι συμπεριφορές εγείρουν αντιδράσεις από τους ανθρώπους στους οποίους απευθύνονται, οι οποίοι με τη σειρά τους μπορεί είτε να επιτεθούν, είτε να απομακρυνθούν, επιβεβαιώνοντας τους μεγαλύτερους φόβους του ατόμου.

Συνεπώς, το άτομο ούτε ευχαριστιέται μέσα στις σχέσεις, ούτε καταφέρνει να μείνει σε αυτές για επαρκή διαστήματα που ίσως να βοηθήσουν να νιώσει μεγαλύτερη ασφάλεια. Συχνά, απογοητευμένο δηλώνει πώς αυτή η υπόθεση έχει τελειώσει για εκείνο (π.χ. « εγώ τελείωσα με τις φιλίες»). Όμως η ανάγκη για να συνδεθούμε είναι εσωτερική και με μεγάλη βαρύτητα για την αίσθηση επιβίωσης του εαυτού και όταν ο πόνος καταλαγιάζει, σπρώχνει το άτομο σε παρόμοιες αναζητήσεις.

Σε κάθε περίπτωση, όταν μία κατάσταση μοιάζει να επαναλαμβάνεται στη ζωή ενός ανθρώπου, είτε αυτή αφορά στο πεδίο των σχέσεων (το οποίο αναπτύχθηκε περισσότερο στα πλαίσια του παρόντος κειμένου), είτε σε οποιοδήποτε άλλο πεδίο (σε κανένα πεδίο, βέβαια, δεν απουσιάζουν οι σχέσεις ως ουσιαστικό στοιχείο) είναι σημαντικό να αναζητήσει πώς μπορεί κάποιο δικό του κομμάτι να συμβάλλει σε αυτή την επαναληπτικότητα, καθώς εκείνος είναι ο κοινός παράγοντας και άρα οι πιθανότητες να βρεθεί η λύση μέσα από εκείνον είναι μεγάλη.

Μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις στο Google News! Ακολουθήστε τους λογαριασμούς μας σε Facebook, Twitter και Viber!

Αφήστε μία απάντηση

εισάγετε το σχόλιό σας!
Παρακαλούμε προσθέστε το όνομά σας

29,243ΥποστηρικτέςΚάντε Like
650ΑκόλουθοιΑκολουθήστε
318ΣυνδρομητέςΓίνετε συνδρομητής