Ένα από τα βασικά θέματα συζήτησης των τελευταίων χρόνων στους κτηνιατρικούς κύκλους, αλλά και μεταξύ των ιδιοκτητών είναι η εμφάνιση των κρουσμάτων λύσσας. Μια σοβαρή και θανατηφόρος ασθένεια ξεχασμένη για τους Έλληνες από τη δεκαετία του ’80, επανεμφανίστηκε και προκαλεί μεγάλη αναστάτωση.
Η αλήθεια είναι ότι για τους κτηνιάτρους δεν αποτέλεσε έκπληξη το γεγονός. Αν και η χώρα μας θεωρήθηκε από το 1987, χώρα απαλλαγμένη από τη λύσσα, στις γειτονικές βαλκανικές χώρες, καθώς και στην Τουρκία η νόσος ενδημεί, οπότε δεν μπορούσε να αποκλειστεί το ενδεχόμενο εισόδου στην Ελλάδα μέσω της άγριας πανίδας (αλεπούδες, λύκοι και τσακάλια), όπως τελικά και συνέβη.
Ας γνωρίσουμε όμως καλύτερα την ασθένεια
Είναι ζωοανθρωπονόσος, μεταδίδεται δηλαδή από τα ζώα στον άνθρωπο και προσβάλλει όλα τα θηλαστικά. Οφείλεται σε ιό ο οποίος προκαλεί οξεία λοίμωξη του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος που καταλήγει σε θανατηφόρο εγκεφαλίτιδα.
Πως μεταδίδεται
– Με δάγκωμα μολυσμένου ζώου που έχει τον ιό της λύσσας στο σάλιο του. Η κυριότερη αποθήκη του ιού στη φύση είναι η αλεπού η οποί πολλαπλασιάζεται και πολύ γρήγορα.
– Με τη δερματική επαφή με το σάλιο μολυσμένου ζώου από εκδορές και μικροτραύματα του δέρματος ή καμιά φορά και από υγιείς βλεννογόνους.
– Σπανιότερα με εισπνοή μολυσμένων περιττωμάτων νυχτερίδων.
Πως εμφανίζεται στο σκύλο
Παρατηρείται αλλαγή στη συμπεριφορά του. Παρουσιάζει νευρικότητα, ανησυχία, περιφέρεται άσκοπα, τρομάζει εύκολα, δαγκώνει με μανία το σημείο που δαγκώθηκε. Ακολούθως εμφανίζει ακραία επιθετική συμπεριφορά, δεν αναγνωρίζει κανέναν, δαγκώνει όποιον και ό,τι βρεθεί μπροστά του, ακόμα και τον ίδιο του τον εαυτό. Έχει επιπλέον άφθονη σιελόρροια λόγω σπασμών αρχικά και στη συνέχεια παράλυσης των μυών της κατάποσης και του τραχήλου. Ακολουθούν γενικευμένοι σπασμοί, παράλυση των άκρων και όλου του σώματος και τελικά ο θάνατος του ζώου. Τα τελευταία στάδια μπορεί και να εμφανιστούν αυτούσια χωρίς να προηγηθεί η περίεργη συμπεριφορά γεγονός που καμιά φορά παραπλανά τον ιδιοκτήτη καθώς του προκαλεί την εντύπωση ότι έχει σταθεί κάτι στο λαιμό του ζώου του ή ότι έχει δηλητηριαστεί από φόλα. Προσπαθώντας να τον βοηθήσει, εκτίθεται επικίνδυνα στον ιό.
Πως εμφανίζεται στον άνθρωπο
Αρχικά τα συμπτώματα της λύσσας είναι παρόμοια με αυτά της γρίπης: κόπωση, πυρετός, κεφαλαλγία, πυρετός, γαστρεντερικές διαταραχές και συχνά κνησμός, ερεθισμός και πόνος στο σημείο εισόδου του ιού. Ακολουθούν σωματική κατάπτωση, φαρυγγικοί σπασμοί, διαταραχές στον ύπνο, δυσλειτουργία της καρδιάς, διαταραχή της αναπνοής, φωτοφοβία και υδροφοβία. Στο τελικό στάδιο ο ασθενής εμφανίζει σπασμούς, σιελόρροια, έντονη δίψα, παραλύει, χάνει την ψυχική του ισορροπία και καταλήγει στο θάνατο.
Πότε εμφανίζεται
Η περίοδος επώασης του ιού, ο χρόνος δηλαδή που μεσολαβεί από την προσβολή μέχρι την εμφάνιση συμπτωμάτων, ποικίλει. Διαρκεί 20-40 ημέρες στον άνθρωπο ενώ στα άλλα ζώα 15-30 ημέρες ή ακόμη και 5-6 μήνες. Μάλιστα έχουν καταγραφεί και περιστατικά εκδήλωσης της νόσου μετά από 3 χρόνια.
Υπάρχει θεραπεία;
Για τα ζώα δεν ακολουθείται θεραπεία, από τη στιγμή που θα διαγνωστεί η ασθένεια, θανατώνονται. Για τον άνθρωπο υπάρχει θεραπεία η οποία έχει αποτέλεσμα μόνον όταν εφαρμόζεται κατά τη διάρκεια της επώασης. Εφόσον τεθεί υποψία για την ασθένεια, παρέχονται αρχικά οι πρώτες βοήθειες με σχολαστικό καθαρισμό της περιοχής του σώματος που αποτέλεσε την περιοχή εισόδου και καλό αερισμό του τραύματος, αν υπάρχει. Ακολουθεί η χορήγηση αντιλυσσικού ορού σε 2-4 δόσεις ανάλογα με τον αν ο ασθενής είναι εμβολιασμένος και αντιλυσσικού εμβολίου στην περίπτωση που δεν το έχει κάνει.
Τρόποι πρόληψης
– Άμεση και υποχρεωτική δήλωση στις αρμόδιες κτηνιατρικές αρχές των ύποπτων κρουσμάτων
– Προληπτικοί αντιλυσσικοί εμβολιασμοί των οικόσιτων και αδέσποτων ζώων
– Προληπτικοί αντιλυσσικοί εμβολιασμοί των ειδικών ομάδων υψηλού κινδύνου ( κτηνίατροι, κυνηγοί, κ.α.)
– Έλεγχος των ζώων που εισάγονται στη χώρα. Προσοχή ιδιαίτερα στους κυνηγoύς που αγοράζουν ενήλικα ζώα από ιδιώτες από τις γειτονικές βαλκανικές χώρες για τα οποία το εμβολικό ιστορικό τους είναι ελλιπές και συχνά αναληθές.
– Επισημαίνω ξεχωριστά τον εμβολιασμό όλων των κυνηγετικών σκύλων. Η λογική ότι το αντιλυσσικό εμβόλιο χαλάει την όσφρηση του είναι ανυπόστατη! Τα κυνηγετικά και τα ποιμενικά είναι οι κατ’ εξοχήν σκύλοι που έρχονται σε επαφή με ζώα της άγριας πανίδας.
Ολοκληρώνοντας παραθέτω αυτούσιες τις οδηγίες που περιέχονται στο ενημερωτικό φυλλάδιο που έχει εκδώσει η Διεύθυνση Υγείας του Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων:
«ΠΡΟΣΟΧΗ
– ΑΝ ΔΑΓΚΩΘΕΙΤΕ από οικόσιτο ζώο ή ζώο της άγριας πανίδας ξεπλύνετε το τραύμα με άφθονο νερό και σαπούνι και απευθυνθείτε ΑΜΕΣΑ στο θεράποντα γιατρό σας ή στο Κέντρο Υγείας της περιοχής σας!
– ΣΗΜΑΝΕΤΕ το σκύλο σας!
– ΕΜΒΟΛΙΑΣΤΕ τους σκύλους και τις γάτες σας με αντιλυσσικό εμβόλιο!
– ΜΗΝ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΠΕΤΕ ΤΑ ΖΩΑ ΣΑΣ! Τα αδέσποτα αποτελούν σημαντική πηγή μετάδοσης της λύσσας σε άλλα ζώα και στον άνθρωπο.
– ΑΓΟΡΑΖΕΤΕ σκύλους ελεγμένους για λύσσα ιδιαίτερα όταν προέρχονται από Βαλκανικές χώρες και Τουρκία!
– ΕΜΒΟΛΙΑΣΘΕΙΤΕ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΛΥΣΣΑΣ εάν έρχεσθε σε ΑΜΕΣΗ επαφή με ζώα τής άγριας πανίδας!»